Hỏi:
Cách đây năm năm, cha tôi đã qua đời vì bệnh tật. Gần đây, mẹ tôi đã nói với ba anh em tôi về ý định để lại căn nhà của gia đình cho người cháu gái.
Cháu gái này gần bằng tuổi em út của tôi, mồ côi cha mẹ từ nhỏ, nên mẹ tôi rất thương và coi cháu như con ruột. Mẹ luôn dành những gì tốt nhất cho cháu, mỗi khi có đồ ngon trong nhà, bà đều đem cho cháu. Cô em họ này hiện tại đang phải nuôi chồng và con nhỏ, vì chồng cô mê cờ bạc và không làm ra tiền.
Ba chị em tôi tuy không giàu có, nhưng mỗi người đều có cuộc sống ổn định và nhà riêng. Khi nghe mẹ muốn để lại căn nhà mà cha mẹ đã xây dựng bấy lâu cho cháu, chúng tôi không khỏi lo lắng, sợ rằng công sức của cha mẹ có thể bị phá hoại vì vợ chồng cô ấy.
Vậy, tôi muốn hỏi liệu mẹ tôi có quyền để lại căn nhà cho cháu gái thay vì cho con cái không?
Đáp:
Theo quy định tại Điều 33 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, quyền sử dụng đất mà vợ, chồng có được sau khi kết hôn là tài sản chung, trừ trường hợp vợ hoặc chồng được thừa kế riêng, tặng cho riêng hoặc có tài sản từ giao dịch bằng tài sản riêng. Do đó, căn nhà mà mẹ bạn đang ở là tài sản chung của cha mẹ bạn. Vì vậy, việc thừa kế căn nhà này sẽ được chia thành hai phần: một phần thuộc sở hữu của cha bạn và một phần thuộc sở hữu của mẹ bạn.
-
Đối với phần tài sản thuộc sở hữu của cha bạn: Theo Điều 650 và 651 Bộ luật Dân sự 2015, nếu cha bạn không lập di chúc, tài sản này sẽ được chia theo quy định của pháp luật, ưu tiên cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất, bao gồm cha mẹ, vợ hoặc chồng, và các con (bao gồm cả con ruột và con nuôi).
-
Đối với phần tài sản thuộc sở hữu của mẹ bạn: Căn cứ vào Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc chỉ có hiệu lực pháp lý khi người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt, không bị lừa dối, đe dọa hay cưỡng ép và nội dung di chúc không vi phạm pháp luật hoặc đạo đức xã hội. Nếu mẹ bạn lập di chúc, bà có quyền để lại tài sản cho người mà bà muốn thừa kế.
Mặc dù quyền lập di chúc là của mẹ bạn, nhưng theo Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015, những người thừa kế hợp pháp, như vợ/chồng, cha mẹ, và con chưa thành niên, được bảo vệ quyền lợi tối thiểu, nghĩa là họ sẽ được hưởng ít nhất 2/3 suất thừa kế nếu không được mẹ bạn để lại tài sản trong di chúc.
Trong trường hợp gia đình bạn, 1/2 căn nhà thuộc sở hữu của cha bạn sẽ được chia theo quy định pháp luật cho mẹ bạn và ba chị em bạn. Còn 1/2 căn nhà thuộc sở hữu của mẹ bạn, bà có quyền lập di chúc để lại cho cháu gái, vì cha bạn đã qua đời và ba chị em bạn đã trưởng thành.
