Thủ tục phá sản: 5 bước thực hiện và điều kiện cần biết

Trong bối cảnh kinh tế biến động, nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã không tránh khỏi nguy cơ mất khả năng thanh toán. Nắm vững thủ tục phá sản với 5 bước thực hiện và điều kiện cần thiết được trình bày chi tiết dưới đây sẽ giúp bạn chủ động bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.

1. Khái niệm phá sản và thủ tục phá sản

Phá sản là tình trạng mà một doanh nghiệp hoặc hợp tác xã lâm vào tình trạng mất khả năng thanh toán và bị Tòa án nhân dân ra quyết định tuyên bố phá sản. Nói cách khác, khi doanh nghiệp, hợp tác xã không thể thực hiện nghĩa vụ thanh toán các khoản nợ đến hạn trong một thời gian nhất định (theo Luật Phá sản 2014 là 03 tháng kể từ ngày nghĩa vụ thanh toán đến hạn) dù đã áp dụng các biện pháp tài chính cần thiết, thì được xem là mất khả năng thanh toán.

Thủ tục phá sản là trình tự, cách thức tiến hành giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản đối với doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán, bao gồm các bước từ nộp đơn, thụ lý đơn, mở thủ tục phá sản, phục hồi hoạt động kinh doanh (nếu có), thanh lý tài sản và cuối cùng là tuyên bố phá sản. Thủ tục phá sản được quy định cụ thể trong Luật Phá sản và các văn bản hướng dẫn thi hành.

2. Điều kiện cần biết trước khi tiến hành thủ tục phá sản

Trước khi tiến hành thủ tục phá sản, các cá nhân, tổ chức liên quan cần nắm rõ các điều kiện luật định. Việc đáp ứng đầy đủ các điều kiện này là cơ sở pháp lý quan trọng để Tòa án xem xét và thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản.

a. Xác định doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán

Đây là điều kiện tiên quyết và quan trọng nhất. Theo Luật Phá Sản 2014, một doanh nghiệp, hợp tác xã được coi là mất khả năng thanh toán khi không thực hiện nghĩa vụ thanh toán khoản nợ trong thời hạn 03 tháng kể từ ngày đến hạn thanh toán và có những dấu hiệu sau:

• Không có khả năng thanh toán các khoản nợ đến hạn.
• Có các khoản nợ xấu, nợ khó đòi chiếm tỷ trọng lớn trong tổng tài sản.
• Tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã không đủ để thanh toán các khoản nợ.
• Có dấu hiệu tẩu tán tài sản, bỏ trốn khỏi trụ sở kinh doanh.

b. Chủ nợ không có bảo đảm, chủ nợ có bảo đảm một phần

• Chủ nợ không có bảo đảm: Là cá nhân, tổ chức cho doanh nghiệp, hợp tác xã vay mà không có tài sản bảo đảm.
• Chủ nợ có bảo đảm một phần: Là cá nhân, tổ chức cho doanh nghiệp, hợp tác xã vay có tài sản bảo đảm nhưng giá trị tài sản bảo đảm thấp hơn giá trị khoản nợ.

Họ có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản khi doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán và không thực hiện nghĩa vụ thanh toán nợ trong vòng 03 tháng kể từ ngày đến hạn.

c. Người lao động

Người lao động, đại diện công đoàn (nếu có) có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản khi doanh nghiệp, hợp tác xã không trả được lương và các khoản nợ khác cho người lao động trong thời hạn 03 tháng kể từ ngày phải thực hiện nghĩa vụ trả lương và các khoản nợ khác đó.

d. Cổ đông, nhóm cổ đông công ty cổ phần

Cổ đông, nhóm cổ đông sở hữu từ 20% số cổ phần phổ thông trở lên trong thời gian liên tục ít nhất 06 tháng có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản doanh nghiệp khi công ty cổ phần mất khả năng thanh toán.

c. Thành viên hợp danh của công ty hợp danh

Thành viên hợp danh có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản khi công ty hợp danh mất khả năng thanh toán.

d. Chủ doanh nghiệp, người đại diện theo pháp luật

Chủ doanh nghiệp tư nhân, Chủ tịch Hội đồng thành viên của công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên, Chủ tịch Hội đồng quản trị của công ty cổ phần, thành viên Hội đồng quản trị của công ty cổ phần (trong trường hợp Điều lệ công ty quy định), Chủ tịch Hội đồng thành viên của công ty hợp danh có nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản khi doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán.

e. Xác định Tòa án nhân dân có thẩm quyền

Tòa án nhân dân cấp tỉnh (nơi doanh nghiệp, hợp tác xã đăng ký kinh doanh) có thẩm quyền giải quyết thủ tục phá sản. Riêng trường hợp doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thì Tòa án nhân dân cấp tỉnh nơi doanh nghiệp đặt trụ sở chính sẽ có thẩm quyền.

3. Quy trình 5 bước thực hiện thủ tục phá sản

Sau khi đáp ứng đủ các điều kiện cần thiết, thủ tục phá sản sẽ được tiến hành theo trình tự 5 bước cơ bản như sau. Việc nắm rõ từng bước trong quy trình này sẽ giúp các bên liên quan chủ động thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của mình, đảm bảo quá trình phá sản diễn ra minh bạch, hiệu quả.

Bước 1: Nộp đơn và hồ sơ yêu cầu mở thủ tục phá sản

Đây là bước khởi đầu của thủ tục phá sản. Các đối tượng có quyền nộp đơn sẽ tiến hành chuẩn bị hồ sơ và nộp tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền.

(1) Chuẩn bị hồ sơ: Hồ sơ yêu cầu mở thủ tục phá sản sẽ khác nhau tùy thuộc vào từng đối tượng nộp đơn. Tuy nhiên, về cơ bản, hồ sơ thường bao gồm:

• Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản (theo mẫu quy định).
• Báo cáo tài chính của doanh nghiệp, hợp tác xã trong 03 năm gần nhất (nếu có).
• Danh sách chủ nợ, danh sách người mắc nợ.
• Báo cáo về tình trạng mất khả năng thanh toán.
• Các tài liệu chứng minh tư cách pháp lý của người nộp đơn.
• Các tài liệu, chứng cứ khác liên quan (nếu có).

(2) Nộp đơn và lệ phí: Sau khi chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, người yêu cầu nộp đơn và nộp lệ phí phá sản tại Tòa án nhân dân cấp tỉnh nơi doanh nghiệp, hợp tác xã đăng ký kinh doanh hoặc nơi doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đặt trụ sở chính.

(3) Thụ lý đơn: Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được đơn yêu cầu, Tòa án phải xem xét và thông báo cho người nộp đơn về việc thụ lý hoặc yêu cầu sửa đổi, bổ sung đơn.

Bước 2: Tòa án ra quyết định mở hoặc không mở thủ tục phá sản

Sau khi thụ lý đơn, Thẩm phán được phân công sẽ tiến hành xem xét, đánh giá hồ sơ và ra quyết định.

(1) Chỉ định Quản tài viên, doanh nghiệp quản lý, thanh lý tài sản: Trường hợp xét thấy doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán, Tòa án sẽ ra quyết định mở thủ tục phá sản và chỉ định Quản tài viên hoặc doanh nghiệp quản lý, thanh lý tài sản để thực hiện các nhiệm vụ theo quy định của Luật Phá sản.

(2) Thông báo quyết định: Quyết định mở thủ tục phá sản sẽ được Tòa án gửi cho các bên liên quan và đăng trên Cổng thông tin đăng ký doanh nghiệp quốc gia, Cổng thông tin điện tử của Tòa án và trên báo địa phương nơi doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán có trụ sở chính.

 Bước 3: Tổ chức Hội nghị chủ nợ

(1) Triệu tập và điều kiện hợp lệ: Trong thời hạn 20 ngày kể từ ngày ra quyết định mở thủ tục phá sản, Quản tài viên, doanh nghiệp quản lý, thanh lý tài sản phải triệu tập Hội nghị chủ nợ. Hội nghị chủ nợ được coi là hợp lệ khi có số chủ nợ tham gia đại diện cho ít nhất 51% tổng số nợ không có bảo đảm.

(2) Nội dung và trình tự: Hội nghị chủ nợ sẽ thảo luận và biểu quyết về các vấn đề như: phương án phục hồi kinh doanh (nếu có), phương án phân chia tài sản, đề xuất đình chỉ thủ tục phá sản (nếu có),…

(3) Thông qua Nghị quyết: Nghị quyết của Hội nghị chủ nợ được thông qua khi được quá nửa tổng số chủ nợ không có bảo đảm có mặt và đại diện cho từ 65% tổng số nợ không có bảo đảm trở lên biểu quyết tán thành.

Bước 4: Phục hồi hoạt động kinh doanh (nếu có)

(1) Xây dựng và thông qua phương án: Doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán có trách nhiệm xây dựng phương án phục hồi hoạt động kinh doanh trình Hội nghị chủ nợ xem xét, thông qua.

(2) Giám sát thực hiện: Quản tài viên, doanh nghiệp quản lý, thanh lý tài sản, chủ nợ và các bên liên quan có trách nhiệm giám sát việc thực hiện phương án phục hồi kinh doanh của doanh nghiệp, hợp tác xã. Thời hạn thực hiện phương án phục hồi kinh doanh tối đa là 03 năm kể từ ngày Hội nghị chủ nợ thông qua.

Bước 5: Thanh lý tài sản và tuyên bố phá sản

(1) Trình tự thanh lý tài sản: Quản tài viên, doanh nghiệp quản lý, thanh lý tài sản sẽ tiến hành kiểm kê, định giá và thanh lý tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán theo quy định của pháp luật.

(2) Thứ tự ưu tiên thanh toán: Sau khi thu hồi được tiền từ việc thanh lý tài sản, sẽ ưu tiên thanh toán:

•  Chi phí phá sản.
•  Nợ lương, trợ cấp thôi việc, BHXH, BHYT.
• Nợ phát sinh sau khi mở thủ tục phá sản nhằm mục đích phục hồi kinh doanh.
• Nghĩa vụ tài chính với Nhà nước.
• Nợ không có bảo đảm.
• Nợ có bảo đảm chưa được thanh toán.

(3) Quyết định tuyên bố phá sản: Sau khi hoàn tất, Tòa án sẽ ra quyết định tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã bị phá sản, xóa tên trong sổ đăng ký kinh doanh.

Nếu bạn cần thêm thông tin hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, hãy liên hệ trực tiếp với Pháp Luật Việt qua hotline 1900 996616 để được tư vấn chi tiết. Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn giải đáp mọi thắc mắc về các vấn đề pháp lý liên quan. Đừng ngần ngại liên hệ để được hỗ trợ tốt nhất!