Quan hệ nam nữ không đăng ký kết hôn có hợp pháp không?

1. Cơ sở pháp lý

Không đăng ký kết hôn quy định về quan hệ hôn nhân và gia đình được thể hiện rõ trong:

Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014: Đây là văn bản pháp lý quan trọng nhất điều chỉnh các quan hệ hôn nhân và gia đình ở Việt Nam.

• • Điều 8 Luật Hôn nhân và Gia đình: Quy định về điều kiện kết hôn. Để được pháp luật công nhận là vợ chồng, các cặp đôi phải đáp ứng các điều kiện như: đủ tuổi kết hôn (nam từ đủ 20 tuổi, nữ từ đủ 18 tuổi), tự nguyện kết hôn, không bị mất năng lực hành vi dân sự, và không thuộc các trường hợp cấm kết hôn (ví dụ, đang có vợ hoặc chồng, là những người cùng dòng máu trực hệ, có họ trong phạm vi ba đời).

  • Điều 9 Luật Hôn nhân và Gia đình: Quy định về thủ tục đăng ký kết hôn. Việc đăng ký kết hôn phải được thực hiện tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về hộ tịch.

  • Điều 11 Luật Hôn nhân và Gia đình:  Quy định về hậu quả pháp lý của việc không đăng ký kết hôn. Quan hệ giữa nam và nữ sống chung với nhau như vợ chồng mà chưa đăng ký kết hôn không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ giữa vợ và chồng. Điều này có nghĩa là, pháp luật không công nhận họ là vợ chồng.

Các văn bản hướng dẫn thi hành: Ngoài ra, còn có các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Hôn nhân và Gia đình (ví dụ: Nghị định, Thông tư) để giải thích và hướng dẫn chi tiết hơn các quy định của pháp luật.

2. Quan hệ nam nữ không đăng ký kết hôn là gì?

Quan hệ nam nữ sống chung như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn, tức là không thực hiện thủ tục đăng ký kết hôn tại cơ quan có thẩm quyền (ví dụ: UBND cấp xã).

Hậu quả pháp lý

• • Không được coi là vợ chồng: Theo quy định của pháp luật, các cặp đôi không đăng ký kết hôn sẽ không được coi là vợ chồng trước pháp luật. Điều này có nghĩa là, họ sẽ không có các quyền và nghĩa vụ của vợ chồng như được quy định trong Luật Hôn nhân và Gia đình.

  • Quyền và nghĩa vụ:

    • Không có quyền và nghĩa vụ của vợ chồng: Các cặp đôi không đăng ký kết hôn sẽ không có các quyền và nghĩa vụ như: quyền thừa kế theo pháp luật, nghĩa vụ chung sống, nghĩa vụ chăm sóc và hỗ trợ nhau về vật chất và tinh thần, nghĩa vụ chung thủy, nghĩa vụ tôn trọng danh dự, nhân phẩm, uy tín của nhau.

    • Có thể phát sinh một số quyền và nghĩa vụ khác: Tuy nhiên, trong quá trình sống chung, có thể phát sinh một số quyền và nghĩa vụ khác, ví dụ:

• • • Quyền và nghĩa vụ đối với con chung
    • Quyền sở hữu tài sản

>>Xem thêm: Thủ tục đăng ký kết hôn nhanh chóng năm 2025

3. Quyền và nghĩa vụ đối với con chung

Quyền và nghĩa vụ của cha mẹ:  Dù cha và mẹ không đăng ký kết hôn, họ vẫn có đầy đủ quyền và nghĩa vụ đối với con chung, được pháp luật bảo vệ như nhau. Các quyền và nghĩa vụ bao gồm: quyền nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục con; quyền đại diện cho con trong các giao dịch; nghĩa vụ cấp dưỡng cho con; nghĩa vụ chăm sóc, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của con; và các nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.

Xác định cha, mẹ: Việc xác định cha, mẹ cho con được thực hiện theo quy định của pháp luật về hộ tịch. Nếu không có tranh chấp, thì tên của cha, mẹ sẽ được ghi vào giấy khai sinh của con.

4. Giải quyết tài sản khi chấm dứt quan hệ

Nguyên tắc chung: Khi các cặp đôi sống chung không đăng ký kết hôn chấm dứt quan hệ, việc giải quyết tài sản được thực hiện theo các nguyên tắc sau

• • Tài sản do các bên thỏa thuận: Tài sản trong thời gian sống chung được xác định theo thỏa thuận của các bên. Các bên có thể thỏa thuận về việc phân chia tài sản, quyền sở hữu, sử dụng tài sản.

  • Phân chia theo tỷ lệ đóng góp: Nếu không có thỏa thuận, tài sản chung sẽ được chia theo tỷ lệ đóng góp của mỗi bên. Việc chứng minh tỷ lệ đóng góp gặp nhiều khó khăn hơn so với trường hợp có đăng ký kết hôn. Cần phải có các chứng cứ để chứng minh ai đóng góp gì, đóng góp bao nhiêu vào việc tạo lập, duy trì, phát triển tài sản.

  • Tài sản riêng thuộc về người đó: Tài sản riêng của ai thì thuộc về người đó. Tài sản riêng bao gồm: tài sản có trước khi sống chung, tài sản được thừa kế riêng, được tặng cho riêng trong thời gian sống chung.

Khó khăn trong việc chứng minh: Việc chứng minh tài sản chung, tài sản đóng góp trong trường hợp không đăng ký kết hôn thường gặp nhiều khó khăn hơn so với trường hợp có đăng ký kết hôn. Do không có sự ràng buộc pháp lý rõ ràng, việc xác định tài sản chung, tài sản riêng, và tỷ lệ đóng góp thường dựa vào các chứng cứ như: hóa đơn, chứng từ, giấy tờ, lời khai nhân chứng, tin nhắn, email…

>>Xem thêm: Điều kiện kết hôn mới nhất năm 2025

5. Khuyến nghị

Để bảo vệ quyền lợi và lợi ích hợp pháp của mình, các cặp đôi nên

• Khuyến khích việc đăng ký kết hôn: Việc đăng ký kết hôn không chỉ là thực hiện nghĩa vụ pháp lý mà còn là cơ sở để bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ của cả hai bên trong suốt quá trình chung sống và khi có các vấn đề phát sinh (ví dụ: ly hôn, phân chia tài sản, quyền nuôi con).

• Cảnh báo về những rủi ro pháp lý: Sống chung không đăng ký kết hôn tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý, đặc biệt là khi có tranh chấp về tài sản, con cái hoặc khi một bên gặp rủi ro về sức khỏe.

• Thỏa thuận rõ ràng: Nếu quyết định sống chung không đăng ký kết hôn, các cặp đôi nên thỏa thuận rõ ràng về các vấn đề như tài sản, con cái (nếu có), và các vấn đề khác liên quan đến cuộc sống chung, bằng văn bản nếu có thể. Điều này sẽ giúp giảm thiểu các tranh chấp có thể xảy ra trong tương lai.