Luật Đấu thầu 2023: Những điểm mới quan trọng

Luật đấu thầu là khung pháp lý quan trọng trong quản lý đầu tư công, bảo đảm tính minh bạch và công bằng trong mua sắm, xây dựng và cung cấp dịch vụ. Bài viết này sẽ tìm hiểu khái niệm, vai trò và tầm quan trọng của luật đấu thầu.

1. Mở rộng phạm vi đối tượng áp dụng Luật Đấu thầu 2023

Luật Đấu thầu 2023, cụ thể tại khoản 2 Điều 2, đã bao hàm thêm các đối tượng mới trong hoạt động lựa chọn nhà thầu, bao gồm:

• Dự án đầu tư của doanh nghiệp nhà nước theo quy định của Luật Doanh nghiệp và các doanh nghiệp mà doanh nghiệp nhà nước nắm giữ toàn bộ vốn điều lệ.
• Việc trang bị cơ sở vật chất kỹ thuật, máy móc, thiết bị hỗ trợ phát triển khoa học và công nghệ từ nguồn quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp nhà nước.

2. Bổ sung các hành vi bị cấm trong đấu thầu

So với Luật Đấu thầu 2013, Luật Đấu thầu 2023 quy định rõ ràng và chi tiết hơn về các hành vi bị cấm, cụ thể:

• Hành vi thông thầu

• • Thỏa thuận, dàn xếp, ép buộc một hoặc các bên tham gia đấu thầu chuẩn bị hồ sơ dự thầu hoặc rút hồ sơ để tạo lợi thế cho một bên trúng thầu.
  • Thỏa thuận từ chối cung cấp hàng hóa, dịch vụ, không ký hợp đồng thầu phụ hoặc các thỏa thuận khác nhằm hạn chế cạnh tranh, tạo điều kiện cho một bên thắng thầu.
  • Nhà thầu, nhà đầu tư có đủ năng lực và kinh nghiệm, đã tham dự thầu và đáp ứng yêu cầu hồ sơ mời thầu nhưng cố tình không cung cấp tài liệu chứng minh khi được yêu cầu làm rõ hoặc đối chiếu, nhằm tạo lợi thế cho bên khác.

• Luật Đấu thầu 2013 đã quy định về hành vi thông thầu như sau

• • Thỏa thuận rút khỏi dự thầu hoặc rút đơn dự thầu để một hoặc các bên tham gia thỏa thuận thắng thầu.
  • Thỏa thuận để một hoặc nhiều bên chuẩn bị hồ sơ dự thầu cho các bên tham dự thầu với mục đích giúp một bên thắng thầu.
  • Thỏa thuận từ chối cung cấp hàng hóa, không ký hợp đồng thầu phụ hoặc các hành vi gây khó khăn cho các bên không tham gia thỏa thuận. (Khoản 3 Điều 89 Luật Đấu thầu 2013)

• Hành vi cản trở

• • Hủy hoại, gian lận, sửa đổi, che giấu chứng cứ hoặc báo cáo sai sự thật; đe dọa, gợi ý nhằm ngăn cản việc làm rõ hành vi hối lộ, gian lận hoặc thông đồng với cơ quan chức năng trong giám sát, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán.
  • Cản trở người có thẩm quyền, chủ đầu tư, bên mời thầu, nhà thầu, nhà đầu tư trong quá trình lựa chọn.
  • Cản trở cơ quan có thẩm quyền thực hiện giám sát, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán hoạt động đấu thầu.
  • Cố tình khiếu nại, tố cáo, kiến nghị sai sự thật gây cản trở hoạt động đấu thầu.
  • Vi phạm quy định về an toàn, an ninh mạng nhằm can thiệp, cản trở đấu thầu qua mạng.

• Luật Đấu thầu 2013 đã quy định về hành vi cản trở như sau

• • Hủy hoại, lừa dối, thay đổi, che giấu chứng cứ hoặc báo cáo sai sự thật; đe dọa, quấy rối, gợi ý nhằm ngăn chặn việc làm rõ hành vi hối lộ, gian lận hoặc thông đồng với cơ quan chức năng.
  • Các hành vi cản trở nhà thầu, nhà đầu tư, cơ quan có thẩm quyền trong giám sát, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán. (Khoản 5 Điều 89 Luật Đấu thầu 2013)

3. Các trường hợp hủy thầu theo quy định mới

Điều 17, khoản 1 và 2 Luật Đấu thầu 2023 quy định các trường hợp hủy thầu như sau:

• Hủy thầu trong lựa chọn nhà thầu

• • Hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất không đáp ứng yêu cầu của hồ sơ mời.
  • Thay đổi mục tiêu, phạm vi đầu tư được phê duyệt dẫn đến thay đổi khối lượng công việc, tiêu chuẩn đánh giá trong hồ sơ mời.
  • Hồ sơ mời không tuân thủ Luật Đấu thầu 2023, pháp luật liên quan dẫn đến nhà thầu được chọn không đủ điều kiện thực hiện gói thầu.
  • Nhà thầu trúng thầu có hành vi bị cấm theo Điều 16 Luật Đấu thầu 2023.
  • Tổ chức, cá nhân khác ngoài nhà thầu trúng thầu vi phạm Điều 16, dẫn đến sai lệch kết quả lựa chọn.

• Hủy thầu trong lựa chọn nhà đầu tư

• • Tất cả hồ sơ dự thầu không đáp ứng yêu cầu của hồ sơ mời thầu.
  • Thay đổi mục tiêu, quy mô, địa điểm, vốn đầu tư, thời hạn thực hiện dự án do bất khả kháng, làm thay đổi tiêu chuẩn đánh giá trong hồ sơ mời thầu.
  • Hồ sơ mời thầu vi phạm luật này, pháp luật liên quan dẫn đến sai lệch kết quả hoặc nhà đầu tư được chọn không còn đáp ứng yêu cầu.
  • Nhà đầu tư trúng thầu vi phạm Điều 16 Luật Đấu thầu 2023.
  • Tổ chức, cá nhân khác ngoài nhà đầu tư trúng thầu vi phạm Điều 16, dẫn đến sai lệch kết quả.

Điều 17 Luật Đấu thầu 2013 quy định các trường hợp hủy thầu gọn hơn:

• Hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất không đáp ứng yêu cầu.
• Thay đổi mục tiêu, phạm vi đầu tư trong hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu.
• Hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu vi phạm pháp luật về đấu thầu, pháp luật liên quan dẫn đến nhà thầu, nhà đầu tư được chọn không đủ điều kiện.
• Có bằng chứng hối lộ, thông thầu, gian lận, lợi dụng chức vụ để can thiệp trái pháp luật, làm sai lệch kết quả.

4. Mở rộng các gói thầu được chỉ định thầu

Điều 23 Luật Đấu thầu 2023 đã pháp điển hóa các trường hợp lựa chọn nhà thầu đặc biệt theo Quyết định 17/2019/QĐ-TTg, bao gồm:

• Vận chuyển hàng dự trữ quốc gia để cứu trợ, viện trợ khẩn cấp.
• Thuê kho lưu giữ, vận chuyển, bốc xếp hàng tạm giữ tại cảng biển, địa điểm kiểm tra tập trung khi chỉ có một đơn vị cung cấp dịch vụ.
• Nhập khẩu vũ khí thể thao phục vụ các câu lạc bộ, trung tâm đào tạo, huấn luyện thể thao.

5. Bổ sung gói thầu áp dụng chào hàng cạnh tranh

Điều 24 Luật Đấu thầu 2023 quy định chào hàng cạnh tranh áp dụng cho gói thầu không quá 05 tỷ đồng thuộc các trường hợp:

(1) Dịch vụ phi tư vấn thông dụng, đơn giản.
(2) Mua sắm hàng hóa thông dụng, sẵn có, tiêu chuẩn hóa, chất lượng tương đương.
(3) Xây lắp công trình đơn giản, có thiết kế bản vẽ thi công được duyệt.
(4) Gói thầu hỗn hợp cung cấp hàng hóa và xây lắp, phần xây lắp đáp ứng mục (3).

So với khoản 1 Điều 23 Luật Đấu thầu 2013, Luật mới đã bổ sung thêm trường hợp (4) là gói thầu hỗn hợp.

6. Quy định mới về giá gói thầu

Khoản 2 Điều 39 Luật Đấu thầu 2023 quy định:

• Giá gói thầu là giá trị được phê duyệt trong kế hoạch lựa chọn, bao gồm toàn bộ chi phí, kể cả dự phòng, phí, lệ phí và thuế. Cập nhật giá trong 28 ngày trước ngày mở thầu nếu cần.
• Gói thầu chia phần: ghi rõ giá gói thầu và giá ước tính từng phần.
• Gói thầu áp dụng tùy chọn mua thêm: giá gói thầu không bao gồm giá trị tùy chọn.
• Chính phủ quy định chi tiết nội dung giá gói thầu trong kế hoạch lựa chọn.

So với khoản 2 Điều 35 Luật Đấu thầu 2013, Luật mới bổ sung quy định Chính phủ hướng dẫn chi tiết nội dung giá gói thầu.

7. Điểm mới về lựa chọn nhà thầu cung cấp thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế

Điều 55 Luật Đấu thầu 2023 đưa ra các phương thức mới cho cơ sở khám chữa bệnh lựa chọn nhà thầu cung cấp thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế:

• Lựa chọn nhà thầu cung cấp hóa chất, vật tư xét nghiệm, nhà thầu cung cấp thiết bị y tế tương ứng, không chuyển giao quyền sở hữu thiết bị.
• Lựa chọn nhà thầu theo số lượng dịch vụ kỹ thuật, nhà thầu cung cấp hóa chất, vật tư, thiết bị, linh kiện, không cung cấp nhân công vận hành, không chuyển giao quyền sở hữu thiết bị, hợp đồng không quá 05 năm.
• Lựa chọn nhà thầu cung cấp thiết bị y tế, hóa chất, vật tư xét nghiệm, chuyển giao quyền sở hữu khi hợp đồng có hiệu lực.
• Lựa chọn nhà thầu cung cấp thiết bị y tế theo luật đấu thầu.
• Lựa chọn nhà thầu cung cấp hóa chất, vật tư xét nghiệm cho thiết bị y tế hiện có.
• Lựa chọn nhà thầu cung cấp dịch vụ kỹ thuật theo Luật Khám bệnh, chữa bệnh.
• Cơ sở khám chữa bệnh, y tế tự quyết định mua sắm thuốc ngoài danh mục bảo hiểm y tế chi trả, vắc xin tiêm chủng dịch vụ, đảm bảo công khai, minh bạch, hiệu quả.
• Cơ sở khám chữa bệnh tư nhân không áp dụng Luật Đấu thầu 2023 khi mua thuốc, hóa chất, vật tư, thiết bị y tế thì thanh toán từ quỹ bảo hiểm y tế theo giá trúng thầu của cơ sở công lập tuyến tỉnh, trung ương hoặc cùng cấp chuyên môn kỹ thuật trên cùng địa bàn. Trường hợp không có giá trúng thầu tương ứng, thực hiện theo quy định của Chính phủ.

So với Điều 48 Luật Đấu thầu 2013, Luật mới quy định chi tiết và linh hoạt hơn, cho phép cơ sở y tế lựa chọn nhiều phương thức phù hợp.

8. Quy định cụ thể về ưu đãi trong mua thuốc

Điều 56 Luật Đấu thầu 2023 quy định về ưu đãi mua thuốc:

• Áp dụng Điều 10 Luật Đấu thầu 2023 và các quy định:

• • Thuốc có ít nhất 03 hãng trong nước sản xuất đáp ứng tiêu chí kỹ thuật của Bộ Y tế về chất lượng, giá, chủ đầu tư yêu cầu nhà thầu chào thuốc xuất xứ trong nước.
  • Thuốc được Bộ Y tế công bố có ít nhất 03 hãng trong nước sản xuất trên dây chuyền đạt EU-GMP hoặc tương đương, đáp ứng tiêu chí kỹ thuật, chất lượng, giá, khả năng cung cấp, hồ sơ mời thầu yêu cầu nhà thầu chào thuốc xuất xứ trong nước.

• Bộ Y tế công bố danh mục thuốc theo điểm b khoản 1 Điều 56.

So với Điều 50 Luật Đấu thầu 2013, quy định mới chi tiết và cụ thể hơn về điều kiện ưu đãi.

9. Quy định mới về thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động đấu thầu

Điều 86 Luật Đấu thầu 2023 quy định:

• Thanh tra

• • Thanh tra hoạt động đấu thầu với tổ chức, cá nhân liên quan theo Luật Đấu thầu 2023.
  • Tổ chức và hoạt động thanh tra theo pháp luật về thanh tra.

• Kiểm tra

• • Kiểm tra định kỳ hoặc đột xuất theo quyết định của người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền.
  • Kiểm tra các hoạt động: ban hành văn bản hướng dẫn, trình, thẩm định, phê duyệt kế hoạch lựa chọn, chuẩn bị lựa chọn, tổ chức lựa chọn, quản lý và thực hiện hợp đồng, các hoạt động liên quan.
  • Kiểm tra trực tiếp hoặc qua báo cáo bằng văn bản.
  • Trình tự, thủ tục: chuẩn bị, tổ chức, kết luận, theo dõi thực hiện kết luận kiểm tra.

• Giám sát

• • Người có thẩm quyền, cơ quan quản lý nhà nước giám sát hoạt động đấu thầu của chủ đầu tư, bên mời thầu, đảm bảo tuân thủ Luật Đấu thầu 2023 và pháp luật liên quan.
  • Giám sát bởi cộng đồng, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp chủ trì.
  • Cơ quan quản lý nhà nước giám sát thường xuyên hoạt động đấu thầu trên địa bàn, lĩnh vực quản lý.
  • Người có thẩm quyền giám sát các dự án, dự toán mua sắm thuộc phạm vi quản lý.
  • Giám sát các nội dung: hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu; đánh giá hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất; quy trình tổ chức lựa chọn.
  • Trình tự, thủ tục: chuẩn bị, thực hiện, báo cáo kết quả giám sát.

So với Điều 87 Luật Đấu thầu 2013, quy định mới chi tiết, rõ ràng hơn về trình tự, thủ tục, nội dung thanh tra, kiểm tra, giám sát. Đặc biệt, bổ sung giám sát bởi cộng đồng. Nếu bạn cần thêm thông tin hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, hãy liên hệ trực tiếp với Pháp Luật Việt qua hotline 1900 996616 để được tư vấn chi tiết.