Điều 62 Luật Đất đai về thu hồi đất

Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đang thu hút sự quan tâm với nhiều thay đổi quan trọng, đặc biệt là quy định về Điều 62 Luật Đất đai liên quan đến thu hồi đất vì lợi ích quốc gia, công cộng. Việc sửa đổi nhằm đảm bảo minh bạch, công bằng và bảo vệ quyền lợi của người dân trong quá trình phát triển kinh tế – xã hội.

1. Thực trạng quy định về thu hồi đất trong Điều 62 Luật Đất đai 2013

Theo Điều 62 Luật Đất đai 2013, Nhà nước có quyền thu hồi đất trong một số trường hợp nhất định nhằm phục vụ lợi ích quốc gia, công cộng. Các trường hợp chính bao gồm:

• Dự án quan trọng quốc gia: Do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư.
• Dự án do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt: Bao gồm khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế, khu đô thị mới, dự án ODA, trụ sở cơ quan nhà nước, công trình văn hóa, công viên, tượng đài, hệ thống hạ tầng kỹ thuật quốc gia, dự án xử lý chất thải…

• Dự án do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định: Liên quan đến hạ tầng kỹ thuật địa phương, khu dân cư, công trình phục vụ sinh hoạt cộng đồng, nghĩa trang, khu đô thị mới, chỉnh trang đô thị, phát triển rừng phòng hộ, khai thác khoáng sản…

2. Những bất cập trong quy định hiện hành của Điều 62 Luật Đất đai

Dù có nhiều tiến bộ so với Luật Đất đai 2003, nhưng quy định về thu hồi đất trong Điều 62 Luật Đất đai 2013 vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế:

• Chưa định nghĩa rõ “lợi ích quốc gia, công cộng”: Hiện chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể về tiêu chí xác định lợi ích quốc gia hay công cộng, dẫn đến tình trạng diễn giải không thống nhất.
• Thiếu quy định về quy mô dự án: Chưa có tiêu chí rõ ràng về diện tích, vốn đầu tư đối với các dự án do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh chấp thuận.
• Không phân định rõ giữa thu hồi đất và thỏa thuận chuyển nhượng: Một số dự án có thể lạm dụng quyền thu hồi đất thay vì thực hiện thỏa thuận với người dân.
• Thiếu cơ chế thu hồi giá trị gia tăng của đất: Khi đất tăng giá nhờ phát triển hạ tầng, chưa có quy định cụ thể về cách chia sẻ lợi ích này.
• Khó khăn khi không đạt được thỏa thuận với người dân: Nếu chủ đầu tư đã đạt thỏa thuận với phần lớn người sử dụng đất nhưng vẫn còn một số ít hộ dân yêu cầu giá cao bất hợp lý, việc giải quyết vẫn còn nhiều bất cập.

3. Góp ý hoàn thiện quy định về thu hồi đất trong Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi)

Nhằm khắc phục những tồn tại trên, Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) cần bổ sung các nội dung sau:

a. Định nghĩa rõ “dự án phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng”

Cần có tiêu chí rõ ràng để xác định loại dự án nào được thu hồi đất, tránh tình trạng áp dụng tùy tiện. Các định nghĩa này cần được chi tiết hóa, không chỉ liệt kê tên dự án mà phải có các điều kiện cụ thể theo Điều 62 Luật Đất đai.

b. Xác định rõ tiêu chí dự án thuộc diện thu hồi đất theo Điều 62 Luật Đất đai

Mỗi loại dự án cần có điều kiện cụ thể về quy mô diện tích, vốn đầu tư để đảm bảo công bằng, minh bạch.

c. Quy định tỷ lệ diện tích sử dụng đất hoặc công trình dự án

Một dự án chỉ được thu hồi đất khi ít nhất 70-80% diện tích hoặc công trình thuộc nhóm mục tiêu quy định trong Điều 62 Luật Đất đai. Điều này giúp tránh việc lạm dụng chính sách thu hồi đất vào mục đích thương mại.

d. Bổ sung cơ chế Nhà nước thu hồi đất đối với các dự án hạ tầng quan trọng

Cần bổ sung quy định về việc Nhà nước thu hồi đất cho các dự án hạ tầng quan trọng do tư nhân đầu tư, nhưng phải có tiêu chí rõ ràng để tránh bị lợi dụng. Việc này cần được làm rõ trong Điều 62 Luật Đất đai sửa đổi.

e. Cơ chế xử lý khi không đạt thỏa thuận với người dân

Cần có quy định linh hoạt cho trường hợp chủ đầu tư đã thỏa thuận với đa số người dân nhưng một số ít còn lại không đồng ý với mức giá hợp lý. Nhà nước có thể xem xét cơ chế trung gian hoặc trọng tài để giải quyết tranh chấp một cách công bằng theo Điều 62 Luật Đất đai.

Việc sửa đổi quy định về thu hồi đất trong Điều 62 Luật Đất đai là bước quan trọng để đảm bảo tính minh bạch, công bằng, bảo vệ quyền lợi của người dân và thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội. Những góp ý trên sẽ góp phần hoàn thiện khung pháp lý, tạo nền tảng vững chắc cho công tác quản lý và sử dụng đất đai tại Việt Nam trong thời gian tới.

Nếu bạn cần thêm thông tin hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, hãy liên hệ trực tiếp với Pháp Luật Việt qua hotline 1900 996616 để được tư vấn chi tiết. Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn giải đáp mọi thắc mắc về các vấn đề pháp lý liên quan. Đừng ngần ngại liên hệ để được hỗ trợ tốt nhất!