Để bảo vệ tài sản trí tuệ, pháp luật cho phép các tổ chức và cá nhân thực thi quyền sở hữu của mình. Luật Sở hữu trí tuệ quy định các biện pháp bảo vệ quyền này nhằm ngăn chặn các hành vi xâm phạm, đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho chủ sở hữu đối với mọi đối tượng được bảo hộ.
Mục lục
1. Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ là gì?
Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ là việc Nhà nước và chủ thể quyền áp dụng các biện pháp pháp luật để chống lại mọi hành vi xâm phạm, nhằm bảo toàn quyền sở hữu đối với các đối tượng trí tuệ.
2. Các biện pháp bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện
a. Biện pháp dân sự
Nhằm xử lý các hành vi vi phạm, biện pháp dân sự được áp dụng khi có yêu cầu từ chủ thể về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ hoặc tổ chức, cá nhân chịu thiệt hại do hành vi xâm phạm. Biện pháp này có thể được áp dụng song song hoặc sau khi đã xử lý bằng biện pháp hành chính, hình sự. Việc áp dụng biện pháp dân sự tuân theo trình tự, thủ tục tố tụng dân sự.
b. Các biện pháp xử lý của Tòa án đối với hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ
Tòa án có thẩm quyền buộc tổ chức, cá nhân vi phạm về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ:
- Chấm dứt hành vi xâm phạm.
- Công khai xin lỗi và cải chính.
- Thực hiện các nghĩa vụ dân sự liên quan.
- Bồi thường thiệt hại đã gây ra.
- Tiêu hủy, phân phối hoặc sử dụng hàng hóa, nguyên liệu, vật liệu, phương tiện vi phạm vào mục đích phi thương mại, đảm bảo không ảnh hưởng đến việc khai thác quyền của chủ sở hữu.
Chủ sở hữu trí tuệ có quyền yêu cầu Tòa án áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời theo thủ tục tố tụng dân sự trong những trường hợp cụ thể theo luật bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.
c. Biện pháp hình sự
Khi hành vi xâm phạm có đủ yếu tố cấu thành tội phạm theo Bộ luật Hình sự, biện pháp hình sự sẽ được áp dụng. Tòa án là cơ quan duy nhất có thẩm quyền áp dụng biện pháp này. Các hành vi xâm phạm quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp và quyền đối với giống cây trồng gây nguy hiểm cho xã hội sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Bộ luật Hình sự 2015 quy định các tội danh và hình phạt tương ứng để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, bao gồm:
- Điều 225: Tội xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan.
- Điều 226: Tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp.
- Điều 192: Tội sản xuất, buôn bán hàng giả.
- Điều 193: Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm.
- Điều 194: Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh.
- Điều 195: Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, vật nuôi.
- Điều 198: Tội lừa dối khách hàng.
d. Biện pháp hành chính
Cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Chủ thể quyền, cá nhân, tổ chức bị thiệt hại hoặc phát hiện hành vi xâm phạm có quyền yêu cầu cơ quan này xử lý. Tùy vào tính chất vi phạm, cơ quan có thẩm quyền có thể áp dụng hình thức cảnh cáo, phạt tiền, các hình thức xử phạt bổ sung và biện pháp khắc phục hậu quả.
Các hành vi liên quan đến bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ sau đây sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính:
- Gây thiệt hại cho tác giả, chủ sở hữu, người tiêu dùng hoặc xã hội.
- Sản xuất, nhập khẩu, vận chuyển, buôn bán hoặc giao cho người khác thực hiện hành vi liên quan đến hàng hóa giả mạo sở hữu trí tuệ (bao gồm giả mạo nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý và sao chép lậu).
-
- Hàng hóa giả mạo nhãn hiệu là hàng hóa, bao bì có gắn nhãn hiệu, dấu hiệu trùng hoặc khó phân biệt với nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý đang được bảo hộ mà không được phép của chủ sở hữu.
- Hàng hóa sao chép lậu là bản sao được sản xuất mà không có sự cho phép của chủ thể quyền tác giả hoặc quyền liên quan.
- Sản xuất, nhập khẩu, vận chuyển, buôn bán, tàng trữ tem, nhãn, vật phẩm mang nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý giả mạo hoặc giao cho người khác thực hiện.
Ngoài việc buộc chấm dứt hành vi, tổ chức, cá nhân vi phạm về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ còn có thể bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền.
Tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, có thể áp dụng thêm các hình thức xử phạt bổ sung:
- Tịch thu hàng hóa, nguyên liệu, vật liệu, phương tiện vi phạm.
- Đình chỉ có thời hạn hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực vi phạm.
Các biện pháp khắc phục hậu quả có thể bao gồm:
- Buộc tiêu hủy, phân phối hoặc sử dụng hàng hóa, nguyên liệu, vật liệu, phương tiện vi phạm vào mục đích phi thương mại, đảm bảo không ảnh hưởng đến việc khai thác quyền của chủ sở hữu.
- Buộc đưa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam hàng hóa quá cảnh vi phạm hoặc buộc tái xuất hàng hóa, phương tiện, nguyên liệu, vật liệu nhập khẩu vi phạm sau khi đã loại bỏ yếu tố vi phạm.
Hành vi cạnh tranh không lành mạnh về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ sẽ bị xử phạt theo quy định của pháp luật về cạnh tranh.
e. Các biện pháp ngăn chặn và bảo đảm xử phạt hành chính
Các biện pháp này được áp dụng theo thủ tục hành chính, bao gồm:
- Tạm giữ người.
- Tạm giữ hàng hóa, tang vật, phương tiện vi phạm.
- Khám người.
- Khám phương tiện vận tải, đồ vật; khám nơi cất giấu hàng hóa, tang vật, phương tiện vi phạm.
- Các biện pháp ngăn chặn hành chính khác theo quy định.
Tổ chức, cá nhân có quyền yêu cầu áp dụng các biện pháp này khi:
- Hành vi xâm phạm có nguy cơ gây thiệt hại nghiêm trọng.
- Có nguy cơ tẩu tán tang vật hoặc trốn tránh trách nhiệm.
- Nhằm bảo đảm thi hành quyết định xử phạt.
f. Biện pháp kiểm soát hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu liên quan đến sở hữu trí tuệ
Cơ quan hải quan có thẩm quyền áp dụng các biện pháp kiểm soát, bao gồm:
- Tạm dừng thủ tục hải quan đối với hàng hóa bị nghi ngờ xâm phạm.
- Kiểm tra, giám sát để phát hiện hàng hóa có dấu hiệu xâm phạm.
Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ là việc áp dụng các biện pháp pháp lý nhằm ngăn chặn và xử lý các hành vi xâm phạm đến tài sản trí tuệ. Các biện pháp bảo vệ bao gồm: biện pháp dân sự, hình sự, hành chính và kiểm soát biên giới, được thực thi bởi chủ thể quyền và cơ quan nhà nước. Mục đích là đảm bảo quyền lợi hợp pháp của chủ sở hữu, duy trì trật tự và thúc đẩy sáng tạo.
Nếu bạn cần thêm thông tin hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, hãy liên hệ trực tiếp với Pháp Luật Việt qua hotline 1900 996616 để được tư vấn chi tiết. Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn giải đáp mọi thắc mắc về các vấn đề pháp lý liên quan. Đừng ngần ngại liên hệ để được hỗ trợ tốt nhất!
