Bạn đang tìm hiểu về tác quyền và vai trò của tác quyền trong việc bảo vệ các tác phẩm sáng tạo? Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn thông tin chi tiết về tác quyền, từ khái niệm, đối tượng được bảo hộ, quyền và nghĩa vụ của tác giả đến các hành vi xâm phạm và biện pháp bảo vệ, đồng thời cập nhật các quy định pháp luật mới nhất 2025.
Mục lục
1. Tác quyền là gì?
Tác quyền (hay còn gọi là quyền tác giả) là quyền của tổ chức, cá nhân đối với các tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu. Tác quyền bảo vệ các tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học, bao gồm cả tác phẩm gốc và tác phẩm phái sinh.
2. Đối tượng được bảo hộ tác quyền
Theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022, các đối tượng sau được bảo hộ tác quyền:
Thứ nhất: Tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học
- Tác phẩm viết (sách, truyện, thơ, bài báo,…) (Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022)
- Bài giảng, bài phát biểu và bài nói khác. (Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022)
- Tác phẩm báo chí. (Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022)
- Tác phẩm âm nhạc. (Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022)
- Tác phẩm sân khấu. (Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022)
- Tác phẩm điện ảnh và tác phẩm được tạo ra theo phương pháp tương tự. (Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022)
- Tác phẩm tạo hình, mỹ thuật ứng dụng. (Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022)
- Tác phẩm nhiếp ảnh. (Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022)
- Tác phẩm kiến trúc. (Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022)
- Bản họa đồ, sơ đồ, bản đồ, bản vẽ liên quan đến địa hình, kiến trúc, công trình khoa học. (Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022)
- Tác phẩm văn hóa dân gian. (Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022)
- Chương trình máy tính, sưu tập dữ liệu. (Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022)
Thứ hai: Tác phẩm phái sinh
Tác phẩm dịch, phóng tác, cải biên, chuyển thể từ tác phẩm gốc đều được bảo hộ tác quyền. (Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022)
3. Quyền và nghĩa vụ của tác giả đối với tác quyền
a. Quyền
Thứ nhất, quyền nhân thân
- Quyền đặt tên cho tác phẩm. (Điều 19 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022)
- Quyền đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm. (Điều 19 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022)
- Quyền bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm, không cho phép người khác sửa đổi, cắt xén tác phẩm. (Điều 19 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022)
Thứ hai, quyền tài sản
- Quyền sao chép tác phẩm. (Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022)
- Quyền phân phối tác phẩm. (Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022)
- Quyền biểu diễn tác phẩm trước công chúng. (Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022)
- Quyền truyền đạt tác phẩm đến công chúng. (Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022)
- Quyền cho thuê tác phẩm. (Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022)
b. Nghĩa vụ của tác giả
- Tôn trọng quyền của người khác, không xâm phạm quyền tác giả của người khác.
- Thực hiện các nghĩa vụ theo quy định của pháp luật.
4. Tác quyền có phải là quyền tác giả?
Tác quyền hay còn được biết đến tên gọi là quyền tác giả.
Tại khoản 2 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, được sửa đổi bởi khoản 2 Điều 1 Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2009 thì quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu.
Như vậy, tác quyền chính là quyền tác giả theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ.
5. Các hành vi xâm phạm tác quyền
Theo quy định tại Điều 28 Luật sở Hữu trí tuệ về những hành vi xâm phạm quyền tác giả, gồm:
- Chiếm đoạt quyền tác giả đối với tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học.
- Mạo danh tác giả.
- Công bố, phân phối tác phẩm mà không được phép của tác giả.
- Công bố, phân phối tác phẩm có đồng tác giả mà không được phép của đồng tác giả đó.
- Sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả.
- Sao chép tác phẩm mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả.
- Làm tác phẩm phái sinh mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm được dùng để làm tác phẩm phái sinh.
- Sử dụng tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả, không trả tiền nhuận bút, thù lao, quyền lợi vật chất khác theo quy định của pháp luật.
- Cho thuê tác phẩm mà không trả tiền nhuận bút, thù lao và quyền lợi vật chất khác cho tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả.
- Nhân bản, sản xuất bản sao, phân phối, trưng bày hoặc truyền đạt tác phẩm đến công chúng qua mạng truyền thông và các phương tiện kỹ thuật số mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.
- Xuất bản tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.
- Cố ý hủy bỏ hoặc làm vô hiệu các biện pháp kỹ thuật do chủ sở hữu quyền tác giả thực hiện để bảo vệ quyền tác giả đối với tác phẩm của mình.
- Cố ý xóa, thay đổi thông tin quản lý quyền dưới hình thức điện tử có trong tác phẩm.
- Sản xuất, lắp ráp, biến đổi, phân phối, nhập khẩu, xuất khẩu, bán hoặc cho thuê thiết bị khi biết hoặc có cơ sở để biết thiết bị đó làm vô hiệu các biện pháp kỹ thuật do chủ sở hữu quyền tác giả thực hiện để bảo vệ quyền tác giả đối với tác phẩm của mình.
- Làm và bán tác phẩm mà chữ ký của tác giả bị giả mạo.
- Xuất khẩu, nhập khẩu, phân phối bản sao tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp sử dụng tác phẩm trên đã công bố không phải xin phép, không phải trả tiền nhuận bút, thù lao nếu thuộc các trường hợp tại khoản 1 Điều 25 Luật sở Hữu trí tuệ hiện hành.
>>Xem thêm: Khi nào gia hạn Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu?
6. Các biện pháp bảo vệ quyền tác giả
- Chủ thể quyền sở hữu trí tuệ có quyền áp dụng các biện pháp sau đây để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của mình:
-
- Áp dụng biện pháp công nghệ nhằm ngăn ngừa hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ;
- Yêu cầu tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ phải chấm dứt hành vi xâm phạm, xin lỗi, cải chính công khai, bồi thường thiệt hại;
- Yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật có liên quan;
- Khởi kiện ra tòa án hoặc trọng tài để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình.
- Tổ chức, cá nhân bị thiệt hại do hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ hoặc phát hiện hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ gây thiệt hại cho người tiêu dùng hoặc cho xã hội có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
- Tổ chức, cá nhân bị thiệt hại hoặc có khả năng bị thiệt hại do hành vi cạnh tranh không lành mạnh có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền áp dụng các biện pháp dân sự và các biện pháp hành chính theo quy định của pháp luật về cạnh tranh.
- Tổ chức, cá nhân là bị đơn trong vụ kiện xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, nếu được Tòa án kết luận là không thực hiện hành vi xâm phạm có quyền yêu cầu Tòa án buộc nguyên đơn thanh toán cho mình chi phí hợp lý để thuê luật sư hoặc các chi phí khác theo quy định của pháp luật.
- Tổ chức, cá nhân lạm dụng thủ tục bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ mà gây thiệt hại cho tổ chức, cá nhân khác thì tổ chức, cá nhân bị thiệt hại có quyền yêu cầu Tòa án buộc bên lạm dụng thủ tục đó phải bồi thường cho những thiệt hại do việc lạm dụng gây ra, trong đó bao gồm chi phí hợp lý để thuê luật sư. Hành vi lạm dụng thủ tục bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ bao gồm hành vi cố ý vượt quá phạm vi hoặc mục tiêu của thủ tục này.
Tác quyền đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ thành quả sáng tạo của cá nhân và tổ chức. Luật Sở hữu trí tuệ 2023 đã hoàn thiện cơ chế bảo hộ tác quyền, tạo động lực cho sự phát triển văn học, nghệ thuật và khoa học. Việc tôn trọng và thực thi nghiêm túc quy định về tác quyền là nền tảng cho một xã hội văn minh, sáng tạo.
Nếu bạn cần thêm thông tin hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, hãy liên hệ trực tiếp với Pháp Luật Việt qua hotline 1900 996616 để được tư vấn chi tiết.
