Bản di chúc có thật là văn bản thể hiện ý chí về việc phân chia tài sản sau khi qua đời, nhưng không phải di chúc nào cũng có giá trị pháp lý. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn cách xác định một bản di chúc có thật và hợp pháp dựa trên các tiêu chí cụ thể.
Mục lục
1. Phân biệt “có thật” và “hợp pháp”
- Bản di chúc có thật: Nghĩa là di chúc đó do chính người để lại di sản lập ra, thể hiện đúng ý chí, nguyện vọng của họ, không bị giả mạo chữ ký, nội dung hay bị ép buộc, lừa dối khi lập.
- Bản di chúc hợp pháp: Là bản di chúc có thật đáp ứng đầy đủ các điều kiện về chủ thể lập di chúc, nội dung và hình thức theo quy định của pháp luật.
Một bản di chúc có thật nhưng chưa chắc đã hợp pháp và ngược lại, một bản di chúc có thể không do chính chủ thể lập ra (giả mạo) nhưng vẫn có thể được làm giả một cách tinh vi để trông có vẻ hợp pháp.
2. Các yếu tố để xác định một bản di chúc có thật
Để xác định một bản di chúc có thật, cần xem xét các yếu tố sau:
- Chữ viết, chữ ký
- Nếu là di chúc viết tay: So sánh chữ viết, chữ ký trong di chúc với các văn bản khác có chữ viết, chữ ký của người để lại di sản (như đơn từ, hợp đồng, thư từ…).
- Nếu là di chúc đánh máy: Cần chú ý đến phông chữ, kiểu chữ, lỗi chính tả, thói quen viết văn bản… để xem có nhất quán với các văn bản do người đó tạo lập khi còn sống hay không.
- Có thể yêu cầu giám định chữ viết, chữ ký nếu nghi ngờ có sự giả mạo.
- Người làm chứng (nếu có)
- Xác minh danh tính, nhân thân của người làm chứng.
- Kiểm tra xem người làm chứng có đủ điều kiện theo quy định hay không (đủ 18 tuổi, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, không có quyền và nghĩa vụ tài sản liên quan đến nội dung di chúc).
- Trao đổi với người làm chứng để xác nhận về thời gian, địa điểm, hoàn cảnh lập di chúc, tình trạng sức khỏe, tinh thần của người lập di chúc tại thời điểm đó.
- Nội dung di chúc
- Xem xét nội dung di chúc có phù hợp với hoàn cảnh gia đình, mối quan hệ của người lập di chúc với những người được hưởng di sản hay không.
- Kiểm tra xem nội dung di chúc có mâu thuẫn với các văn bản, thỏa thuận khác mà người lập di chúc đã lập trước đó hay không.
- Hoàn cảnh lập di chúc
- Tìm hiểu về hoàn cảnh, thời gian, địa điểm lập di chúc.
- Xem xét người lập di chúc có bị ép buộc, lừa dối, đe dọa hay không khi lập di chúc.
3. Các điều kiện để một bản di chúc được coi là hợp pháp
Theo Bộ luật Dân sự 2015, một bản di chúc có thật và hợp pháp khi đáp ứng các điều kiện sau:
a. Về chủ thể lập di chúc
- Người lập di chúc phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ:
- Đủ 18 tuổi trở lên, minh mẫn, sáng suốt, nhận thức và làm chủ được hành vi của mình tại thời điểm lập di chúc.
- Trường hợp người từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi: Được lập di chúc, nếu được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý.
- Không bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép: Ý chí của người lập di chúc phải hoàn toàn tự nguyện.
b. Về nội dung di chúc
- Không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội: Nội dung di chúc không được trái với các quy định của pháp luật, thuần phong mỹ tục.
- Chỉ định người thừa kế, người quản lý di sản (nếu có): Phải ghi rõ họ tên, thông tin cá nhân của người thừa kế, người quản lý di sản.
- Phân chia di sản: Ghi rõ, cụ thể phần di sản mà mỗi người thừa kế được hưởng.
- Các nội dung khác: Có thể bao gồm các nội dung như: nghĩa vụ của người thừa kế, cách thức phân chia di sản, chỉ định người thực hiện di chúc…
c. Về hình thức di chúc
- Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng: Người lập di chúc phải tự tay viết và ký vào bản di chúc.
- Di chúc bằng văn bản có người làm chứng
- Phải có ít nhất 02 người làm chứng đủ điều kiện.
- Người lập di chúc ký hoặc điểm chỉ trước mặt những người làm chứng.
- Người làm chứng xác nhận chữ ký, điểm chỉ của người lập di chúc và ký vào di chúc.
- Di chúc bằng văn bản có công chứng hoặc chứng thực: Phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực theo quy định.
- Di chúc miệng: Chỉ được coi là hợp pháp khi người lập di chúc tuyên bố ý chí cuối cùng của mình trước ít nhất hai người làm chứng. Ngay sau khi ý chí được thể hiện, người làm chứng phải ghi chép lại và ký tên hoặc điểm chỉ. Trong vòng 05 ngày làm việc kể từ khi người lập di chúc miệng bày tỏ ý chí cuối cùng, di chúc cần được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.
>>Xem thêm: Thủ tục lập di chúc tại phòng công chứng
>>Xem thêm: Phí lập di chúc tại phòng công chứng là bao nhiêu?
Như vậy, để xác định một bản di chúc có thật, cần kiểm tra kỹ chữ ký, chữ viết, người làm chứng, nội dung và hoàn cảnh lập di chúc. Đồng thời, để đảm bảo di chúc hợp pháp, cần tuân thủ đúng các điều kiện về chủ thể, nội dung và hình thức theo quy định của pháp luật.
Nếu bạn cần thêm thông tin hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, hãy liên hệ trực tiếp với Pháp Luật Việt qua hotline 1900 996616 để được tư vấn chi tiết.
