Bồi thường về đất là một vấn đề quan trọng và nhạy cảm trong quy trình thu hồi đất của Nhà nước. Dưới đây là các nội dung chi tiết về các điều kiện và thủ tục liên quan đến bồi thường về đất khi Nhà nước thực hiện thu hồi đất.
1. Khi nào được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi?
Theo Khoản 2 Điều 95 Luật Đất đai 2024, cá nhân, hộ gia đình sẽ được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi vì các mục đích sau:
- Quốc phòng, an ninh.
- Phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.
- Điều kiện để được bồi thường:
- Có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (Sổ đỏ, Sổ hồng) hoặc các giấy tờ pháp lý tương đương.
- Có quyết định giao đất, cho thuê đất, hoặc cho phép chuyển mục đích sử dụng đất từ cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
- Có các giấy tờ về quyền sử dụng đất đủ điều kiện làm căn cứ để cấp Giấy chứng nhận theo quy định tại Điều 137 Luật Đất đai 2024.
- Nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất một cách hợp pháp nhưng chưa hoàn tất thủ tục đăng ký đất đai.
- Được sử dụng đất thông qua thỏa thuận trong hợp đồng thế chấp để xử lý nợ hoặc có văn bản công nhận kết quả đấu giá quyền sử dụng đất và đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính theo quy định.
- Trường hợp đặc biệt được bồi thường dù không có Sổ đỏ:
- Đất nông nghiệp đã được sử dụng ổn định trước ngày 01/07/2004.
- Trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp trên thửa đất đó.
Lưu ý: Việc bồi thường về đất trong trường hợp đặc biệt này sẽ được thực hiện theo quy định cụ thể của Chính phủ.
>>Xem thêm: 5 điểm nổi bật trong luật bồi thường đất đai mới nhất
2. Bị đền bù giá thấp, có quyền từ chối giao đất không?
Trong trường hợp Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh hoặc phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, người dân không có quyền thỏa thuận về giá bồi thường về đất và buộc phải bàn giao đất.
Giá bồi thường về đất sẽ do Nhà nước quyết định căn cứ vào giá đất cụ thể. Giá đất này được xác định dựa trên quá trình điều tra, thu thập thông tin thị trường về giá đất và áp dụng phương pháp định giá đất phù hợp, khoa học.
- Cơ sở pháp lý:
- Hiến pháp 2013 và Luật Đất đai 2024 đều khẳng định: Đất đai thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý.
- Người dân chỉ được Nhà nước trao quyền sử dụng đất.
- Hậu quả pháp lý nếu không chấp hành giao đất:
- Nếu không chấp hành quyết định thu hồi đất, người dân có thể bị cưỡng chế thu hồi đất theo quy định tại Điều 87 Luật Đất đai 2024.
- Quy trình cưỡng chế sẽ bao gồm các bước: vận động, thuyết phục và cuối cùng là ban hành quyết định cưỡng chế nếu không đạt được sự đồng thuận từ phía người dân.
3. Thủ tục khiếu nại khi bị bồi thường đất giá thấp
Nếu có đủ căn cứ cho rằng phương án bồi thường về đất được đưa ra không tuân thủ đúng quy định pháp luật, gây thiệt hại đến quyền lợi, người dân hoàn toàn có quyền khiếu nại hoặc khởi kiện hành chính (theo Điều 237 Luật Đất đai 2024). Trong đó, khiếu nại là phương thức phổ biến và thường được người dân ưu tiên lựa chọn hơn.
- Đối tượng có quyền khiếu nại:
- Người đang sử dụng đất.
- Người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan trực tiếp đến việc sử dụng đất.
- Thời hiệu khiếu nại:
- Trong vòng 90 ngày kể từ ngày nhận được quyết định hoặc biết được quyết định bồi thường về đất không thỏa đáng (theo Điều 9 Luật Khiếu nại 2011).
- Trường hợp có lý do chính đáng và khách quan (như ốm đau, thiên tai, đi công tác xa…), khoảng thời gian gặp trở ngại sẽ không được tính vào thời hiệu khiếu nại.
- Hồ sơ khiếu nại cần chuẩn bị:
- Đơn khiếu nại (ghi rõ lý do, yêu cầu).
- Bản sao Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (nếu có).
- Các giấy tờ liên quan đến quá trình sử dụng đất.
- Bản sao phương án đền bù đất đai chi tiết.
- Bản sao quyết định thu hồi đất.
- Bản sao quyết định phê duyệt phương án bồi thường về đất, hỗ trợ.
- Bản sao thông báo di dời, giải tỏa (nếu có).
- Bản sao thông báo cưỡng chế (nếu có).
- Bản sao quyết định về giá đất cụ thể.
- Các tài liệu, chứng cứ chứng minh liên quan (hình ảnh, video, biên bản…).
- Cơ quan có thẩm quyền giải quyết khiếu nại:
- Khiếu nại lần đầu: Chủ tịch UBND cấp xã/huyện/tỉnh, Thủ trưởng cơ quan quản lý đất đai các cấp, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (tùy thuộc vào cấp ban hành quyết định hành chính bị khiếu nại).
- Khiếu nại lần hai: Cơ quan cấp trên trực tiếp của người đã giải quyết khiếu nại lần đầu nhưng không thỏa đáng.
- Cách thức gửi đơn khiếu nại:
- Nộp đơn trực tiếp tại trụ sở cơ quan có thẩm quyền giải quyết.
- Nộp đơn trực tuyến qua Cổng Dịch vụ công Quốc gia.
- Quy trình giải quyết khiếu nại:
- Bước 1: Thụ lý đơn khiếu nại (trong thời hạn 10 ngày làm việc).
- Bước 2: Tiến hành xác minh nội dung khiếu nại.
- Bước 3: Tổ chức đối thoại giữa các bên (nếu thấy cần thiết).
- Bước 4: Ban hành quyết định giải quyết khiếu nại (trong vòng 3 ngày làm việc kể từ khi có kết quả xác minh).
Bồi thường về đất là quyền lợi hợp pháp của người dân khi đất bị thu hồi vì mục đích quốc gia, công cộng. Tuy nhiên, nếu giá bồi thường về đất không tương xứng với giá trị thực tế của thửa đất, người dân có quyền khiếu nại và yêu cầu bảo vệ quyền lợi của mình. Nếu bạn cần thêm thông tin hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, hãy liên hệ trực tiếp với Pháp Luật Việt qua hotline 1900 996616 để được tư vấn chi tiết.
