Luật Tố tụng hành chính 2019 đã có những thay đổi quan trọng, nâng cao hiệu quả giải quyết tranh chấp hành chính. Bài viết này sẽ giới thiệu những điểm mới trong Luật mà chúng ta cần quan tâm.
Mục lục
1. Giới thiệu về Luật Tố tụng hành chính 2019
Luật Tố tụng hành chính 2019 hiện nay đang áp dụng là Luật Tố tụng Hành chính 2015 có hiệu lực từ ngày 1/7/2016 được sửa đổi, bổ sung bởi Luật Kiểm toán Nhà nước vào năm 2019 và có hiệu lực từ ngày 01/07/2020. Luật này đã có nhiều điểm mới, điều chỉnh kịp thời thực tiễn và nâng cao tính công bằng trong việc giải quyết các vụ việc hành chính.
2. Những điểm mới nổi bật trong Luật Tố tụng hành chính 2019
Dưới đây là một số điểm mới nổi bật của Luật Tố tụng Hành chính:
Thứ nhất: Mở rộng thẩm quyền xét xử của Tòa án
- Bổ sung thẩm quyền xét xử đối với khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính trong nội bộ cơ quan hành chính nhà nước: Điểm nổi bật là Tòa án có thẩm quyền giải quyết các khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính mang tính nội bộ của cơ quan hành chính nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội, đơn vị sự nghiệp công lập, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của cán bộ, công chức, viên chức. (Điều 30)
- Giải quyết khiếu kiện danh sách cử tri: Luật mới quy định rõ ràng thẩm quyền của Tòa án trong việc giải quyết khiếu kiện về danh sách cử tri bầu cử đại biểu Quốc hội, danh sách cử tri bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân, danh sách cử tri trưng cầu ý dân. (Khoản 4 Điều 30)
Thứ hai: Quy định rõ ràng, cụ thể hơn về đối thoại trong tố tụng hành chính
- Bắt buộc đối thoại: Luật quy định đối thoại là thủ tục bắt buộc trong quá trình giải quyết vụ án hành chính, trừ những trường hợp không tiến hành đối thoại được, vụ án khiếu kiện về danh sách cử tri hoặc vụ án được giải quyết theo thủ tục rút gọn. (Điều 134, 135)
- Thành phần, nội dung, hình thức đối thoại: Luật quy định cụ thể về thành phần tham gia đối thoại, nội dung đối thoại và hình thức ghi nhận kết quả đối thoại. (Điều 136, 137, 138)
Thứ ba: Hoàn thiện thủ tục giải quyết vụ án hành chính theo thủ tục rút gọn
- Mở rộng trường hợp áp dụng: Luật bổ sung thêm trường hợp áp dụng thủ tục rút gọn đối với vụ án có tình tiết đơn giản, tài liệu, chứng cứ đầy đủ, rõ ràng, bảo đảm đủ căn cứ giải quyết vụ án và Tòa án không phải thu thập tài liệu, chứng cứ. (Điều 246)
- Rút ngắn thời gian tố tụng: Thời gian chuẩn bị xét xử, thời hạn mở phiên tòa, thời hạn kháng cáo, kháng nghị được rút ngắn so với thủ tục thông thường. (Điều 247, 248, 249, 251)
Thứ tư: Tăng cường tranh tụng tại phiên tòa
- Quy định rõ nguyên tắc tranh tụng: Luật Tố tụng hành chính 2015 khẳng định nguyên tắc tranh tụng trong xét xử được bảo đảm và quy định cụ thể về quyền và nghĩa vụ của các bên đương sự trong việc đưa ra chứng cứ, lập luận, đối đáp, tranh luận tại phiên tòa. (Điều 18, 179)
Thứ năm: Quy định về phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và đối thoại:
- Đây là một thủ tục mới được bổ sung: Nhằm đảm bảo quyền tiếp cận chứng cứ của đương sự, tạo điều kiện cho việc đối thoại, giải quyết vụ án nhanh chóng, hiệu quả. (Điều 133)
Thứ sáu: Bổ sung quy định về giám đốc thẩm, tái thẩm
- Hoàn thiện căn cứ kháng nghị: Luật bổ sung, hoàn thiện các căn cứ kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm, đảm bảo việc xem xét lại bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật được chính xác, khách quan. (Điều 255, 260, 273)
3. Quy trình giải quyết vụ án hành chính theo Luật Tố tụng hành chính 2019
Quy trình tố tụng hành chính theo Luật Tố tụng hành chính 2019 được quy định khá chi tiết, nhằm đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan và sự công bằng trong xét xử. Quy trình này bao gồm các bước cơ bản sau:
- Bước 1: Tiếp nhận đơn khởi kiện
Người khởi kiện phải gửi đơn khởi kiện tới tòa án hành chính có thẩm quyền. Đơn khởi kiện phải rõ ràng về nội dung, yêu cầu và lý do khởi kiện. - Bước 2: Thụ lý và xét xử sơ thẩm
Tòa án hành chính thụ lý đơn khởi kiện, tiến hành xét xử sơ thẩm và đưa ra quyết định sơ bộ. Trong quá trình này, tòa án sẽ tiến hành thu thập chứng cứ, thẩm định các tài liệu, đối thoại với các bên liên quan. - Bước 3: Xử phúc thẩm
Nếu một trong các bên không đồng ý với quyết định sơ thẩm, họ có quyền kháng cáo và yêu cầu xét xử phúc thẩm. Tòa án phúc thẩm sẽ xem xét lại quyết định sơ thẩm và có thể đưa ra phán quyết khác. - Bước 4: Thi hành bản án
Sau khi có bản án, quyết định của tòa án có hiệu lực, các cơ quan nhà nước có trách nhiệm thực thi quyết định này. Nếu cơ quan nhà nước không thực hiện đúng, có thể áp dụng các biện pháp cưỡng chế theo quy định.
4. Các lưu ý khi tham gia tố tụng hành chính
Tham gia tố tụng hành chính không phải là một quá trình đơn giản. Các tổ chức và cá nhân khi khởi kiện cần lưu ý một số điểm sau để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của mình:
- Chuẩn bị hồ sơ đầy đủ
Đơn khởi kiện phải được chuẩn bị đúng theo yêu cầu của pháp luật, bao gồm các tài liệu chứng minh quyền và lợi ích hợp pháp của người khởi kiện bị xâm phạm. - Lựa chọn tòa án có thẩm quyền
Việc xác định tòa án có thẩm quyền giải quyết vụ án hành chính là rất quan trọng. Tòa án có thẩm quyền sẽ căn cứ vào nơi có thẩm quyền hành chính để nhận đơn khởi kiện. - Thực hiện đúng các nghĩa vụ tố tụng
Người tham gia tố tụng cần thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của mình trong quá trình giải quyết vụ án, bao gồm việc cung cấp chứng cứ, tham gia phiên tòa và tuân thủ các quyết định của tòa án.
