Hành vi pháp lý đơn phương là giao dịch dân sự thể hiện ý chí của một bên để thay đổi quyền và nghĩa vụ, mà không cần sự đồng ý của bên kia, tùy thuộc vào các yếu tố chủ quan và khách quan.
Mục lục
1. Hành vi pháp lý đơn phương là gì?
Hành vi pháp lý đơn phương là giao dịch dân sự thể hiện ý chí của một bên chủ thể nhằm pháp sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự.
2. Khi nào một hành vi pháp lý đơn phương có hiệu lực?
Hành vi pháp lý đơn phương có hiệu lực từ thời điểm chủ thể thực hiện hành vi thực hiện hành vi đó.
Ví dụ:
Di chúc có hiệu lực từ thời điểm người lập di chúc qua đời.
Hứa thưởng có hiệu lực từ thời điểm người hứa thưởng đưa ra lời hứa.
Hành vi pháp lý đơn phương cũng là một dạng của giao dịch dân sự nên cần tuân theo quy định về giao dịch dân sự.
Cụ thể, một hành vi pháp lý đơn phương sẽ có hiệu lực khi đáp ứng các điều kiện quy định tại Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015:
Điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự
1. Giao dịch dân sự có hiệu lực khi có đủ các điều kiện sau đây:
a) Chủ thể có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự phù hợp với giao dịch dân sự được xác lập;
b) Chủ thể tham gia giao dịch dân sự hoàn toàn tự nguyện;
c) Mục đích và nội dung của giao dịch dân sự không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.
2. Hình thức của giao dịch dân sự là điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự trong trường hợp luật có quy định.
Như vậy, hành vi pháp lý đơn phương có hiệu lực cần đáp ứng đồng thời các điều kiện sau:
- Chủ thể có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự phù hợp với giao dịch dân sự được xác lập;
- Chủ thể tham gia giao dịch dân sự hoàn toàn tự nguyện;
- Mục đích và nội dung của giao dịch dân sự không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.
Về mục đích của hành vi pháp lý đơn phương được hiểu là lợi ích mà chủ thể mong muốn đạt được khi thực hiện hành vi đó (Điều 118 Bộ luật Dân sự 2015).
Về hình thức của hành vi pháp lý đơn phương sẽ tuân theo quy định tại Điều 119 Bộ luật Dân sự 2015.
Hình thức giao dịch dân sự
1. Giao dịch dân sự được thể hiện bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể.
Giao dịch dân sự thông qua phương tiện điện tử dưới hình thức thông điệp dữ liệu theo quy định của pháp luật về giao dịch điện tử được coi là giao dịch bằng văn bản.
2. Trường hợp luật quy định giao dịch dân sự phải được thể hiện bằng văn bản có công chứng, chứng thực, đăng ký thì phải tuân theo quy định đó.
3. So sánh hợp đồng và hành vi pháp lý đơn phương
a. Hợp đồng
- Chủ thể: Cần ít nhất hai bên tham gia, thể hiện sự thỏa thuận giữa các bên.
- Hiệu lực: Phát sinh hiệu lực khi được ký kết hợp pháp hoặc theo thỏa thuận/quy định khác.
- Pháp luật điều chỉnh: Các bên có thể lựa chọn pháp luật áp dụng, nếu không sẽ áp dụng pháp luật của quốc gia có mối liên hệ mật thiết nhất.
- Ví dụ: Hợp đồng mua bán, hợp đồng lao động,…
b. Hành vi pháp lý đơn phương
- Chủ thể: Chỉ cần một bên tham gia, thể hiện ý chí của một bên.
- Hiệu lực: Phát sinh hiệu lực ngay khi chủ thể thực hiện hành vi.
- Pháp luật điều chỉnh: Áp dụng pháp luật của quốc gia nơi cá nhân cư trú hoặc nơi pháp nhân được thành lập.
- Ví dụ: Di chúc, hứa thưởng,…
4. Ý nghĩa của giao dịch dân sự
Giao dịch dân sự có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong đời sống xã hội, thể hiện qua các khía cạnh sau:
- Tạo ra sự ràng buộc pháp lý: Khi một giao dịch dân sự được xác lập hợp pháp, nó sẽ tạo ra sự ràng buộc pháp lý giữa các bên tham gia. Các bên có nghĩa vụ thực hiện các cam kết của mình theo thỏa thuận.
- Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp: Giao dịch dân sự giúp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia. Nếu một bên vi phạm thỏa thuận, bên kia có thể yêu cầu cơ quan có thẩm quyền can thiệp để bảo vệ quyền lợi của mình.
- Thúc đẩy các quan hệ xã hội: Giao dịch dân sự là phương tiện để các cá nhân, tổ chức tham gia vào các quan hệ xã hội, trao đổi hàng hóa, dịch vụ, đáp ứng nhu cầu của mình và góp phần phát triển kinh tế – xã hội.
- Là cơ sở để giải quyết tranh chấp: Khi có tranh chấp phát sinh, giao dịch dân sự là cơ sở để các bên thương lượng, hòa giải hoặc yêu cầu cơ quan có thẩm quyền giải quyết.
Ví dụ:
- Mua bán nhà đất
- Cho vay tiền
- Thuê nhà
- Hợp đồng lao động
Nếu bạn cần thêm thông tin hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, hãy liên hệ trực tiếp với Pháp Luật Việt qua hotline 1900 996616 để được tư vấn chi tiết. Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn giải đáp mọi thắc mắc về các vấn đề pháp lý liên quan. Đừng ngần ngại liên hệ để được hỗ trợ tốt nhất!
