Những điểm mới có trong dự thảo Luật BHXH sửa đổi mới nhất

Dự thảo Luật BHXH sửa đổi bảo vệ quyền lợi người lao động, xây dựng hệ thống BHXH linh hoạt, mở rộng đối tượng tham gia, thụ hưởng và quản lý Quỹ BHXH hiệu quả, bền vững.

1. Thêm trợ cấp hưu trí xã hội nhằm xây dựng hệ thống Bảo hiểm xã hội đa tầng

Dự thảo Luật BHXH sửa đổi mới nhất nhằm thể chế hóa các chủ trương của Đảng về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội theo Nghị quyết số 28-NQ/TW, luật quy định công dân từ 75 tuổi trở lên, không có lương hưu hoặc trợ cấp BHXH, sẽ được nhận trợ cấp hưu trí xã hội từ Ngân sách Nhà nước. Mục tiêu đến 2030, 60% người cao tuổi sẽ nhận lương hưu hoặc trợ cấp hưu trí xã hội.

Việc giảm độ tuổi hưởng trợ cấp từ 80 xuống 75 sẽ giúp 800 nghìn người cao tuổi nhận trợ cấp và BHYT. Ngoài ra, người lao động chưa đủ 15 năm đóng BHXH và chưa đủ 75 tuổi sẽ được nhận trợ cấp hàng tháng từ Quỹ BHXH cho đến khi đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí.

2. Đề xuất mới về mức lương hưu hàng tháng

2.1 Điều kiện nhận lương hưu

Theo Điều 68 của dự thảo Luật BHXH sửa đổi mới nhất, người lao động muốn nhận lương hưu cần đáp ứng các điều kiện sau:

• Đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc ít nhất 15 năm và đạt độ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại Bộ luật Lao động.
• Đối với công việc đặc thù (nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm) hoặc khu vực khó khăn, có thể nhận lương hưu sớm nếu đủ 15 năm đóng bảo hiểm xã hội.
• Người lao động dưới 10 tuổi so với độ tuổi nghỉ hưu quy định và có đủ 15 năm làm việc trong công việc khai thác than dưới hầm lò.
• Người bị nhiễm HIV/AIDS do tai nạn nghề nghiệp cũng đủ điều kiện nhận lương hưu.

Ngoài ra, dự thảo cũng giảm thời gian đóng bảo hiểm xã hội từ 20 năm xuống 15 năm cho một số đối tượng đặc biệt, như công nhân trong công việc nặng nhọc, độc hại, hoặc khu vực khó khăn.

>>Xem thêm: Điều kiện hưởng lương hưu sĩ quan từ ngày 01/07/2025

2.2 Dự thảo Luật BHXH sửa đổi đề xuất thay đổi về mức lương hưu hàng tháng

Theo dự thảo Luật BHXH sửa đổi mới nhất, mức lương hưu hàng tháng đối với người lao động đủ điều kiện hưởng sẽ được xác định theo Điều 70 của dự thảo.

• Mức lương hưu sẽ được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương đóng bảo hiểm xã hội (theo Điều 76), tương ứng với 20 năm đóng đối với lao động nam và 15 năm đối với lao động nữ. Mỗi năm đóng thêm sẽ tăng 2%, tối đa 75%.
• Đối với lao động nam có thời gian đóng từ 15 đến dưới 20 năm, tỷ lệ lương hưu là 2,25% mỗi năm đóng.
• Nếu thời gian đóng bảo hiểm xã hội ở Việt Nam dưới 15 năm nhưng có tham gia theo các điều ước quốc tế, tỷ lệ tính lương hưu là 2,25% mỗi năm đóng.
• Đối với người nghỉ hưu trước tuổi, mức lương hưu sẽ giảm 2% mỗi năm nghỉ sớm. Nếu nghỉ dưới 6 tháng, không giảm; nghỉ từ 6 tháng đến dưới 12 tháng, giảm 1%.

So với Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, dự thảo Luật BHXH sửa đổi mới nhất lần này điều chỉnh tỷ lệ hưởng lương hưu đối với lao động nam có thời gian đóng từ 15 đến dưới 20 năm và quy định không giảm tỷ lệ lương hưu nếu nghỉ dưới 6 tháng.

>>Xem thêm: Đóng BHXH tự nguyện bao nhiêu năm để nhận lương hưu?

2.3 Trợ cấp một lần khi nghỉ hưu

Bên cạnh lương hưu hàng tháng, dự thảo Luật BHXH sửa đổi mới nhất cũng đề xuất trợ cấp một lần khi nghỉ hưu ngoài lương hưu hàng tháng. Cụ thể:

• Người lao động có thời gian đóng bảo hiểm xã hội trên 35 năm đối với nam và trên 30 năm đối với nữ sẽ được nhận trợ cấp một lần.
• Mức trợ cấp cho mỗi năm đóng vượt mức quy định sẽ được tính bằng:
  • 0,5 lần mức bình quân tiền lương đóng bảo hiểm xã hội đến tuổi nghỉ hưu.
  • 2 lần mức bình quân tiền lương đóng bảo hiểm xã hội từ sau tuổi nghỉ hưu đến thời điểm nghỉ hưu.

So với Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, dự thảo Luật BHXH sửa đổi mới nhất lần này điều chỉnh thời gian đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu từ 20 năm xuống còn 15 năm để hưởng lương hưu và bổ sung quy định về trợ cấp một lần khi nghỉ hưu.

>>Xem thêm: Mức trợ cấp một lần khi nghỉ hưu theo Luật Bảo hiểm xã hội 2024

3. Mở rộng đối tượng tham gia Bảo hiểm xã hội

Dự thảo Luật BHXH sửa đổi mới nhất mở rộng đối tượng tham gia và hưởng đầy đủ các chế độ Bảo hiểm xã hội. Cụ thể, dự luật quy định bổ sung đối tượng tham gia BHXH bắt buộc bao gồm: chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh, người hoạt động không chuyên trách tại cấp xã, thôn, tổ dân phố, người lao động làm việc bán thời gian, và những người quản lý doanh nghiệp hoặc hợp tác xã không hưởng lương.

4. Bổ sung quyền lợi thụ hưởng chế độ ốm đau, thai sản cho người hoạt động không chuyên trách cấp xã

Dự thảo Luật BHXH sửa đổi mới nhất mở rộng quyền lợi cho người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, phường, thị trấn, cho phép họ tham gia đầy đủ các chế độ BHXH bắt buộc, bao gồm ốm đau và thai sản. Trước đây, họ chỉ được tham gia BHXH đối với chế độ hưu trí và tử tuất. Sửa đổi này bảo vệ quyền lợi cho khoảng 86 nghìn người đang tham gia BHXH bắt buộc tại cấp xã, phường, thị trấn.

5. Bổ sung chế độ thai sản vào chính sách BHXH tự nguyện

Dự thảo Luật BHXH sửa đổi mới nhất bổ sung chế độ thai sản cho lao động nữ và nam tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện. Họ sẽ nhận trợ cấp thai sản 2 triệu đồng mỗi con từ Ngân sách Nhà nước nếu đủ điều kiện. Người tham gia không cần đóng thêm phí. Sửa đổi này nhằm thu hút nhóm lao động trẻ và nâng cao bảo vệ xã hội.

6. Giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu

Dự thảo Luật BHXH sửa đổi mới nhất sửa đổi quy định giảm thời gian đóng Bảo hiểm xã hội tối thiểu từ 20 năm xuống còn 15 năm để hưởng lương hưu. Mục tiêu là giúp lao động cao tuổi hoặc lao động tham gia BHXH muộn dễ dàng tiếp cận quyền lợi. Người đóng bảo hiểm lâu hơn vẫn được hưởng lương hưu với tỷ lệ cao hơn, không thay đổi so với hiện hành.

7. Giảm tình trạng hưởng BHXH một lần

Nghị quyết số 28-NQ/TW đã đề ra yêu cầu giảm tình trạng người lao động rút BHXH một lần bằng cách tăng cường quyền lợi cho người bảo lưu thời gian tham gia để hưởng lương hưu, đồng thời giảm quyền lợi cho người rút một lần. Dự thảo Luật BHXH sửa đổi mới nhất có một số điều kiện, bao gồm:

• Giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống còn 15 năm.
• Cung cấp trợ cấp hàng tháng cho người lao động chưa đủ điều kiện hưởng lương hưu.
• Đảm bảo BHYT cho người hưởng trợ cấp và hỗ trợ tín dụng cho lao động mất việc.
• Về việc rút BHXH một lần, có hai phương án:
  • Phương án 1:
    • Người lao động nghỉ việc 12 tháng và chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm có thể chọn nhận BHXH một lần hoặc bảo lưu thời gian đóng để hưởng quyền lợi bổ sung.
    • Lao động mới tham gia từ 1/7/2025 chỉ được rút BHXH một lần trong một số trường hợp đặc biệt như đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ năm đóng, đi định cư nước ngoài hoặc mắc bệnh hiểm nghèo.
  • Phương án 2:
    • Sau 12 tháng không tham gia BHXH, người lao động có thể rút tối đa 50% tổng thời gian đóng BHXH, phần còn lại sẽ được bảo lưu.

8. Về căn cứ đóng BHXH bắt buộc và biện pháp xử lý tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH

Dự thảo Luật BHXH sửa đổi mới nhất nhằm khắc phục tình trạng trốn đóng và đóng thiếu BHXH, đảm bảo quyền lợi người lao động. Cụ thể:

• Căn cứ đóng BHXH: Dự thảo quy định mức lương tối thiểu làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc, bao gồm lương, phụ cấp và các khoản bổ sung ổn định. Đồng thời, quy định căn cứ đóng BHXH cho những đối tượng không hưởng lương (chủ hộ kinh doanh, người quản lý doanh nghiệp…).
• Đối tượng và trách nhiệm tham gia BHXH: Dự thảo quy định rõ trách nhiệm tham gia BHXH đối với lao động làm việc không trọn thời gian. Chính phủ sẽ ban hành các quy định chi tiết về các khoản phải đóng, đặc biệt là với lao động trả lương theo giờ, ngày, tuần hoặc sản phẩm.
• Xử lý vi phạm:
  • Quy định mức phạt 0,03%/ngày đối với số tiền chậm đóng hoặc trốn đóng BHXH.
  • Áp dụng biện pháp ngừng sử dụng hóa đơn đối với người lao động chậm đóng từ 6 tháng trở lên và hoãn xuất cảnh đối với người sử dụng lao động vi phạm trên 12 tháng.
  • Cơ quan BHXH có quyền khởi kiện và kiến nghị khởi tố đối với hành vi trốn đóng BHXH.
• Bảo vệ quyền lợi người lao động: Người sử dụng lao động không tham gia hoặc tham gia không đầy đủ BHXH phải bồi thường cho người lao động nếu gây thiệt hại đến quyền lợi của họ.

Dự thảo Luật BHXH sửa đổi mới nhất bổ sung thêm một chương và 11 điều so với Luật BHXH 2014, với tổng cộng 10 chương và 136 điều.

Liên hệ Pháp Luật Việt qua tổng đài 1900 996616 để được tư vấn chi tiết.