Hình phạt đối với tội cho vay lãi nặng theo Điều 201 Bộ luật Hình sự

Cho vay với lãi suất vượt quá mức cho phép là hành vi vi phạm pháp luật, được quy định tại Điều 201 Bộ luật Hình sự. Người thực hiện hành vi này sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự và phải thực hiện các nghĩa vụ liên quan. Quy định này nhằm bảo vệ người vay, ngăn chặn tình trạng cho vay nặng lãi và đảm bảo sự lành mạnh của thị trường tài chính.

1. Quy định pháp luật về tội “Cho vay nặng lãi trong Bộ luật Hình sự”

Tội “Cho vay nặng lãi trong Bộ luật Hình sự” là hành vi phạm tội xâm phạm các quan hệ tài chính, ngân hàng, vốn phải được bảo vệ bởi pháp luật hình sự để duy trì trật tự tài chính và bảo vệ quyền lợi của người vay. Tội này có cấu thành vật chất với các yếu tố sau:

• Khách thể của tội phạm: Tội này xâm phạm đến trật tự quản lý tín dụng của Nhà nước và gây thiệt hại cho lợi ích hợp pháp của người vay.
• Mặt khách quan của tội phạm: Hành vi phạm tội là việc cho vay với lãi suất cao gấp 5 lần mức lãi suất tối đa được Bộ luật Dân sự quy định. Tội này được cấu thành nếu người cho vay thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng trở lên, hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính, hoặc đã từng bị kết án nhưng vẫn tái phạm.
• Chủ thể của tội phạm: Người phạm tội phải đáp ứng hai điều kiện: đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự và có năng lực trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.
• Mặt chủ quan của tội phạm: Tội này được thực hiện với lỗi cố ý trực tiếp. Người phạm tội nhận thức rõ hành vi cho vay lãi nặng gây nguy hiểm cho xã hội nhưng vẫn cố tình thực hiện. Động cơ và mục đích phạm tội không phải là yếu tố quyết định trong việc cấu thành tội phạm này.

2. Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự theo Điều 201 Bộ luật Hình sự

• Người cho vay với lãi suất vượt 5 lần mức lãi suất cao nhất theo quy định của Bộ luật Dân sự, thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng, hoặc đã từng bị xử phạt hành chính hoặc kết án về hành vi này mà chưa được xóa án tích, sẽ bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ lên đến 3 năm theo Điều 201 Bộ luật hình sự.
• Nếu thu lợi bất chính từ 100.000.000 đồng trở lên, mức phạt tiền sẽ từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.
• Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 đến 5 năm.

3. Xác định số tiền thu lợi bất chính để xử lý trách nhiệm hình sự

Theo Điều 6 Nghị quyết 01/2021/NQ-HĐTP, cách xác định số tiền thu lợi bất chính trong các vụ cho vay lãi nặng để xử lý trách nhiệm hình sự được quy định như sau:

• Đối với trường hợp cho vay lãi nặng đã hết hạn theo thỏa thuận, số tiền thu lợi bất chính tính đến trách nhiệm hình sự bao gồm tiền lãi và các khoản thu trái phép mà người vay phải trả cho người cho vay, sau khi trừ đi số tiền lãi tính theo mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật Dân sự cho cả thời gian vay.
• Nếu cho vay lãi nặng vẫn còn thời gian vay theo thỏa thuận khi bị phát hiện, số tiền thu lợi bất chính sẽ là tổng số tiền lãi và các khoản thu trái phép mà người vay phải trả cho người cho vay, sau khi trừ đi số lãi theo mức quy định trong Bộ luật Dân sự tính đến thời điểm cơ quan chức năng phát hiện và ngừng hành vi vi phạm.
• Trong trường hợp người vay đã trả tiền lãi trước hạn và các khoản thu trái phép khác, số tiền thu lợi bất chính sẽ là tổng số tiền lãi và các khoản thu trái phép mà người vay đã trả, sau khi trừ đi số tiền lãi theo mức lãi suất cao nhất trong Bộ luật Dân sự.

4. Truy cứu trách nhiệm hình sự đối với tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự

Theo Điều 201 Bộ luật Hình sự năm 2015, hình phạt đối với tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự được quy định như sau:

• Khung cơ bản: Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.
• Khung tăng nặng: Phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
• Hình phạt bổ sung: Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 đến 05 năm.

Ngoài ra, Điều 6 Nghị quyết 01/2021/NQ-HĐTP cũng đưa ra hướng dẫn chi tiết về việc truy cứu trách nhiệm hình sự trong các tình huống cụ thể:

• Nhiều lần cho vay lãi nặng: Nếu người thực hiện hành vi cho vay lãi nặng nhiều lần, mỗi lần thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng trở lên và chưa bị truy cứu trách nhiệm hình sự, thì khung hình phạt sẽ tính theo tổng số tiền thu lợi bất chính và tình tiết tăng nặng “phạm tội 02 lần trở lên” sẽ được áp dụng theo Điều 201 Bộ luật hình sự.
• Tổng số tiền thu lợi bất chính dưới 30.000.000 đồng: Nếu các lần cho vay lãi nặng có lợi nhuận dưới 30.000.000 đồng nhưng tổng thu lợi vượt ngưỡng này, và chưa bị xử phạt vi phạm hành chính, thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự với khung hình phạt theo tổng số tiền thu lợi, không áp dụng tình tiết tăng nặng.
• Lãi nặng và các hành vi liên quan: Nếu người cho vay lãi nặng thực hiện các hành vi đe dọa hoặc gây tổn hại tài sản, sức khỏe của con nợ trong quá trình đòi nợ, họ sẽ bị xử lý hình sự về các tội khác nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm.
• Thu lợi bất chính dưới 30.000.000 đồng: Trong trường hợp người cho vay chưa thu được hoặc đã thu lợi bất chính dưới 30.000.000 đồng, nhưng mục đích là nhằm thu lợi từ 30.000.000 đồng trở lên, họ vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo khung hình phạt tương ứng với số tiền họ dự định thu được, theo hướng dẫn của Điều 6 Nghị quyết 01.

Nếu bạn đọc có bất kỳ thắc mắc nào liên quan đến bài viết có thể liên hệ với Pháp Luật Việt theo thông tin liên hệ dưới đây:

Hotline: 1900 996616

Email: info.phapluatviet@gmail.com

Địa chỉ: 145 Yên Ninh, phường Mỹ Hải, thành phố Phan Rang – Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận.